W Zoo Ostrava nowy gatunek rodem z Tybetu
Dwie młode samice jaka domowego zamieszkały w pobliżu wejścia do zoo koło wybiegu osłów. Wybieg jaków łatwo rozpoznać dzięki powiewającym na wietrze tybetańskim flagom modlitewnym.
Przodkiem jaka domowego (Bos mutus f. grunniens) jest jak dziki (Bos mutus). Udomowienie nastąpiło w Tybecie w I. tysiącleciu p.n.e. W Chinach i Indiach żyje zaledwie 15 000 dzikich jaków (w Nepalu i Bhutanie prawdopodobnie już wyginął). Liczebność jaków domowych szacuje się natomiast na 13 mln.
Zwierzęta te są doskonale przystosowane do krótkiego okresu wegetacji i skrajnie niskiej temperatury w górach Azji. Od połowy XX wieku są hodowane sporadycznie w Alpach, a także w Czechach.
Tubylcy nazywają „jak” tylko samce, zaś samice to „nak”. W porównaniu do dzikiego przodka (którego samiec dorasta do wysokości 215 cm w kłębie) forma domowa jest mniejsza - waga buhajów nie przekracza 500 kg (krowy 250 kg), ich wysokość w kłębie wynosi 140-170 cm. Długie rogi dochodzące do 1 m długości występują u obu płci, lecz zdarzają się osobniki bez rogów. Większość jaków domowych ma futro czerwonobrązowe lub czarne, ale są też jaki białe, cętkowane lub ciemne z białymi nogami. W przeciwieństwie do bydła domowego nie ryczą, tylko mamroczą i chrząkają. Stąd „grunniens” - w naukowej nazwie oznacza mamrotanie. Samice rodzą jedno cielę po dziewięciu miesiącach ciąży. W swojej ojczyźnie jak jest często krzyżowany z bydłem domowym i zebu.
Mimo swojej wagi jak jest bardzo zwinny, bez problemu porusza w górach na wysokościach od 3000 do 6000 m. Udomowiony służy do pracy w polu, transportu (ładunki do 150 kg), jako zwierzę wierzchowe i holownicze. Z ich żółtego bardzo tłustego mleka (5,8% tłuszczu) uzyskuje się masło i sery. Niskocholesterolowe mięso jest lekkostrawne, można je wędzić lub suszyć. Wełna jaków świetnie nadaje się do wyrobu grubych ubrań, namiotów lub lin. Suszony obornik jest dobrym paliwem lub izolacją kamiennych domów w górach. Ponadto jaki mają swoje stałe miejsce w kulturze i religii Tybetańczyków.
Zdjęcie w załączniku można bezpłatnie wykorzystać w celach prasowych, internetowych i telewizyjnych, autor Monika Vlčková.
21.6.2021Baby boom u jeleni w Zoo Ostrava
18.6.2021Co słychać u mazurków w zoo?
16.6.2021Małe mangalice w ekspozycji Na farmie
14.6.2021Tracz chiński wyprowadza pisklęta
4.6.2021Bliźnięta u serwalów sawannowych